podcast - de Uil van Minerva
een podcast over filosofie en af en toe over cultuur
En hoe kan ik dat eerste, de filosofie, beter doen dan 'een' toegankelijke maar zo volledig mogelijke geschiedenis van de westerse filosofie te schetsen en in podcastvorm te gieten. Het woordje 'een' is hierbij belangrijk! Ik heb absoluut niet de pretentie om 'de' geschiedenis te vertellen.
De culturele onderwerpen zullen inspelen op de actualiteit en veelal in dialoog plaatsvinden aan de hand van interviews op locatie of gespreksgasten in mijn huisstudio. De filosofie als rode draad, de actualiteit als extra motivatie.
Wat komt er aan bod in die cultuurrubriek? Een boek- of een concertbespreking, een verslag van een tentoonstelling, een losse babbel over iets uit de actualiteit. Een architectuurgesprek… Een nieuwe opname, een vergelijking tussen verschillende opnames van hetzelfde werk, … Een componist, een schrijver, een kunstenaar, een architect, … Een interessant cultureel initiatief… Een lezingenreeks.
Waarom? Omdat ik dat plezant vind en hoop jullie enthousiasme ook aan te wakkeren voor wat er op de podia, tentoonstelling, in boeken en met cd's gebeurt.
En waarom nog? Omdat ik vind dat er te weinig recensies, besprekingen, … verschijnen.
Belangrijk is: ik heb niet de bedoeling om sterren uit te delen. Ik voel me absoluut niet geroepen om over alles wat ik lees, zie en hoor een eigen uitgesproken mening te hebben, laat staan ze te formuleren. Ik wil enkel vanuit mijn ervaring en/of samen met mijn gesprekspartner 'een' gesprek voeren waarbij opnieuw dat woordje 'een' belangrijk is.
Maar, hoe kan je beter ervaren wat ik bedoel door gewoon even te luisteren naar de eerste aflevering. Meer hierover zeer binnenkort!
Toch ook nog even in detail iets vertellen over hoe ik 'een' geschiedenis van de filosofie zal aanpakken. Aan de hand van belangrijke figuren zal ik, zonder onnodige, gedetailleerde uitweidingen een zo volledig mogelijk overzicht willen geven van de bepalende stromingen binnen de westerse filosofie. Uiteraard is de leefwereld waarin deze figuren leefden minstens even belangrijk en zal ik, indien beschikbaar, daarover ook iets vertellen. Op dat moment in de geschiedenis waar het mogelijk wordt, zal ik ook de muziek, de kunst, de architectuur die in de desbetreffende periode 'bedreven' werd, kaderen.
Ik hoop met deze podcast zoveel mogelijk mensen te bereiken, niet omdat ik mijn geschiedenis van de filosofie en mijn gesprekken met makers en stemmen uit de cultuurwereld zo belangrijk vind, wel omdat ik de interesse voor mooie dingen van zoveel mogelijk mensen wil aanwakkeren.
Er is al lelijkheid genoeg op deze wereld!
Veel luisterplezier en hopelijk tot op de eerste aflevering van 'de Uil van Minerva' een podcast over filosofie en af en toe wat cultuur.
In aflevering 1 neem ik jullie mee in een gelaagd maar toegankelijk antwoord op de schijnbaar eenvoudige vraag: 'wat is filosofie'. Hoe werd de filosofie een aparte discipline naast wetenschap en theologie?
Welke definities gaven bekende filosofen zelf aan hun discipline? Wat zijn de uitdagingen voor de toekomst.
Ik wens jullie bijzonder veel luisterplezier. Dank!
In deze aflevering vertel ik hoe de filosofie zich losrukt van de mythologische tradities van de Oude Grieken.
Ook bespreek ik hoe de neolithische revolutie verantwoordelijk is voor verstedelijking en in filosofie antwoorden vindt op nieuwe maatschappelijke problemen.
Aflevering drie is de eerste aflevering die thuishoort in de tweede pijler van deze podcast, namelijk gesprekken met makers uit de cultuurwereld.
En dat 'maken' mag je in dit geval letterlijk nemen. Ik ga in gesprek met Gunther Cogen van Tromba Cogen, een instrumentenbouwer gespecialiseerd in het bouwen van natuurtrompetten, instrumenten die hun absolute hoogtepunt beleefden tijdens de hoogbarok in de muziek van Bach, Händel, Kuhnau, Graupner, Telemann, ...
Naast bouwer is Gunther ook gepassioneerd bezig met het onderzoek naar zowel het instrument als naar de uitvoeringspraktijk. Hij kan als geen ander het verhaal vertellen van het instrument en de tijd waarin het populair was.
Geniet van een gepassioneerd ambachtsman in deze aflevering en ga zeker ook een kijkje nemen op zijn website.
www.trombacogen.be
In deze aflevering hoort u muziek van o.a. Bach (uiteraard), Händel, Graupner, Kuhnau, Erlebach, Haydn, Dufay en Monteverdi. Daar waar mogelijk en beschikbaar, uitgevoerd met de natuurtrompet.
Veel luisterplezier!
In deze vierde aflevering van de Uil van Minerva gaan we kennismaken met de eerste 'westerse' filosoof: Thales van Milete en metde naturalisten.
Je hoort ondertussen The Water Music van G.F. Händel! Ontdek waarom in deze half mythische half filosofische aflevering.
Veel luisterplezier!
Utopia Ensemble bestaat dit jaar 10 jaar en bracht onlangs hun vijfde cd uit: Requiem for an Emperor.
Tijd voor een meerstemmig gesprek dus. Over polyfonie, over de Habsburgers met Keizer Karel en Filips II als speerpunten, over hun hofcomponisten Gombert en de Manchicourt en over de muziek uit de 16de eeuw.
Luister naar deze aflevering en waan je in het gezelschap van Karel V in 1557 in Yuste, een klooster in de buurt van Madrid.
Koop deze cd en ervaar de schoonheid van de 'Vlaamse polyfonie' en steun daarmee tegelijkertijd een van 's lands interessantste muzikale ensembles
Ik hoop alleszins veel zieltjes te winnen voor hetgeen wat mij betreft één van de allermooiste muziek- en/of kunstvormen is die er bestaat: de polyfonie.
Anaximander was de 'opvolger' van Thales.
Voor hem was de archê geen water maar het apeiron. Een moeilijk te vertalen begrip.
Anaximander gaat nog een stap verder dan Thales en dat maakt zijn filosofie iets hermetischer.
Veel luisterplezier!
Anaximenes is de laatste der Milesische Mohikanen!
Voor hem was alles lucht.
Hij is de laatste van de natuurfilosofen wat betekent dat het er vanaf volgende aflevering iets minder abstract aan toe zal gaan.
Althans...
Wie ook interesse heeft in de muziek: alle muziekfragmenten hebben iets met lucht, met 'ayres' te maken. Benieuwd of je alles kan ontdekken!
Veel luisterplezier!
Binnenkort brengt Dionysos Now!, het ensemble van Tore Tom Denys, de Johannespassie van Adrian Willaert tot leven! Dat is een mooie reden om met Tore in gesprek te gaan over Willaert, Dionysos Now, Venetië, kunst, architectuur, ... en veel meer!
Tijdens deze aflevering hoort u muziek van Dionysos Now!, Cinquecento en Capilla Flamenca.
info: www.dionysosnow.com
Veel luisterplezier!
Binnenkort op 26 april start met een schitterende lift off, Lunalia – Festival van Vlaanderen Mechelen om tal van interessante concerten later op 11 mei af te sluiten met Balsam,een project van Zefiro Torna.
Zefiro Torna is bij deze edtitie artist in residence, een editie waar 'zoete dromen' centraal staan!
Ik ga in gesprek met Jurgen De bruyn, luit- en theorbespeler en artistiek leider van Zefiro Torna, over wat zoete dromen voor hem kunnen betekenen en over de vier concerten die zetijdens Lunalia 2025 zullen verzorgen.
Dank voor het luisteren en veel luisterplezier!
De Uil van Minerva - aflevering 10: gesprek met Beniamino Paganini over Musica Gloria of 'ik ben zo blij als een klein kind!'
Blij was en ben ik.
Omdat ik in de tiende aflevering van mijn podcast 'de Uil van Minerva' in gesprek kan gaan met traverso- en cembalospeler Beniamino Paganini over Musica Gloria, het barokensemble dat hij samen met zijn partner en barokhoboïste Nele Vertommen leidt!
Omdat Musica Gloria muziek speelt uit de vroege en late Barok in projecten waarbij bekende en onbekende componisten aan bod komen.
Omdat ze dit doen op een heel levendige, interessante en enthousiaste manier! We praten over wat of wie Musica Gloria wil zijn, over hun laatste cd met muziek van Georg Österreich en tijdgenoten en we lichten een tipje van de toekomstsluier: een nieuwe opname met de Chandos Anthems van Georg Friedrich Händel.
Tenslotte maken we ook tijd om de crowdfunding naar aanleiding van het cd-project 'Hofklanken 1715 met muziek van Huguenet & Philidor' te kaderen. Dat programma wordt ook feestelijk voorgesteld op 4 mei in de St.-Annakerk in Brugge.
Alle info: www.musicagloria.com
Help deze jonge, gedreven musici hun dromen te realiseren!
https://musicagloria.com/crowdfunding-hofklanken-1715-huguenet-philidor/
Dank aan jullie om ook deze aflevering te beluisteren.
Dank aan Beniamino voor het enthousiaste gesprek.
Dank aan Musica Gloria voor zoveel moois!https://open.spotify.com/episode/1p7zD4iWZ1B1iFe5XZDVdPEn eerlijk?
Dat zijn toch veel redenen om blij te zijn.
Als een klein kind!
de Uil van Minerva aflevering 11: Pythagoras of 'pis niet op je afgesneden nagels!'
.Ja sorry, de titel is redelijk bizar, maar het zou een levensaanbeveling zijn van Pythagoras zelf! Het was een soort van goeroe avant la lettre en zijn leerlingen waren meer volgers in een sekte dan leerlingen in een school!
Zo had hij ook bijvoorbeeld een fobie voor witte bonen en wou hij niet dat zijn volgers hem tijdens het lesgeven zagen. Dit alles en nog veel meer - a2 + b2 = c2 ondermeer (ja sorry, deze website laat niet toe dat je kwadraten schrijft) - in deze elfde aflevering van de Uil van Minerva!
De meeste muziek die je tijdens deze aflevering hoort, heeft rechtstreeks of onrechtstreeks iets met de menselijke ziel te maken, een onderwerp dat onze held en van de dag en de hippe podcaster van dienst bijzonder interesseert!
Xenophanes was in de filosofie in vele aspecten een tussenfiguur.
En dat zullen we/jullie geweten hebben.
Toch mag hij niet ontbreken in mijn geschiedenis van de westerse filosofie want hij is ook duidelijk een brugfiguur.
En voor brugfiguren heb ik het wel!
De muziek die ik koos voor deze aflevering is 'ondergeschikt' omdat tussefiguren altijd wat extra aandacht kunnen gebruiken. Waarom ene AA plots zijn opwachting makt, is nog maar de vraag.
De Uil van Minerva: aflevering 13: een gesprek met Florian Heyerick over Cydonia Barocca of 'Graupner is een kweepeer'!
Florian is een muzikaal en intellectueel duizendpoot. En zoals u ondertussen weet, hou ik van duizendpoten.
Niet zozeer van de wriemelende beesten, wel van bruisende geesten!
En Florian behoort tot die laatste categorie. Toen hij samen met z'n vrouw Goedele onlangs te gast was in Moulin des Borderies, schoof ik hem een podcastmicrofoon onder de neus. Wat volgde was een meanderend gesprek over barokmuziek en over enkele van de belangrijkste exponenten daarvan.
Met zijn festival Cydonia Barocca wil Florian op een positief 'eigenzinnige' manier – want ook zoken ik Florian, als gedreven organisator – Bach, Telemann en misschien vooral Graupner onder de aandacht brengen. Dat doet hij aan de hand van een centraal instrument. Tijdens de 8ste editie die plaatsvindt van 7 tot 9 juni 2025 is dat de natuurhoorn!
Christoph Graupner (1683 – 1760) is zowat Florians tweede levenspartner geworden. Rond deze onterecht door al het Bach-geweld wat onderbelichte geniale barokcomponist doet hij veel onderzoek en via cd-opnames en tal van concerten wil hij zijn werk opnieuw onder de verdiende aandacht brengen.
Verwacht geen gewoon festival! Volgens de website moet je zelfs een beetje moed hebben om te gaan genieten van het vele lekkers met of zonder kweepeer dat het festival serveert.
Alles hierover – en zoals gewoonlijk nog veel meer – kom je te weten in deze van energie en ideeën sprankelende aflevering van de Uil van Minerva.
Veel luister- en Graupnerplezier!
Info/tickets: www.cydonia-barocca.com
de Uil van Minerva - aflevering 14: een gesprek met essayist Peter Venmans over zijn nieuwste boek 'Frivoliteit' of 'Blaise Pascal was geen vrolijke Hans!'
'Deze donkere tijden vragen om een filosofische kijk op de lichtheid van het leven'.
De geest van de ernst is in vele gedaanten onder ons en dringt ons allerlei verantwoordelijkheden op. Tegelijk verlangen we er soms naar om domweg gelukkig te zijn, ons te vermaken o te dansen als dwazen.
Socrates beweerde dat een gedachteloos bestaan geen leven voor de mens was, maar hoort een kleine dosis onnadenkendheid niet ook tot het goede leven? Hoeveel vrolijke onschuld kunnen we ons veroorloven in een wereld waarin de permanente noodtoestand heerst?
Ik ben keiblij en dito fier om in de tweede pijler van mijn podcast mijn eerste aflevering met een auteur/filosoof/essayist te kunnen publiceren.
Als 'tegengewicht' voor mijn ene passie - muziek - kan dit gesprek met Peter Venmans over hoop, geluk, frivoliteit, puritanisme, ... tellen! Net zoals in zijn boek slaagt Peter erin om met gesproken woorden heel toegankelijk maar erudiet te vertellen over diepmenselijke gevoelens en komt mijn andere grote passie - filosoie - eindelijk via een auteur/filosoof aan bod in de Uil van Minerva!
Alle muziek die ik koos heeft een bepaalde vorm van frivoliteit. Behalve de Prelude tot 'Tristan und Isolde' van Wagner die de tragiek van het leven en denken van Nietzsche onderstreept.
Niet schrikken: ook Cubaanse guaracha komt aan bod. Het is volgens Peter samen met salsa de soundtrack van het tot stand komen van zijn boek.
Het boek verscheen bij Atlas Contact en beschikbaar in elke zichzelf respecterende boekhandel en online!
Kopen maar! Het boek zal je niet teleurstellen!
MITYA is een voorstelling van Frank en pianiste Emmy Wils over het leven en vooral de muziek van Dmitry Sjostakovitsj.
Er zijn zo van die gesprekken waarbij je aanvoelt dat ze nog lang zullen nazinderen.
Los van de vier vragen van Immanuel Kant.
Ik heb gelachen, gehuiverd, gevoeld, geluisterd, gesproken, gedacht, ... 'geleefd' tijdens dit gesprek. En dat is op z'n minst een bijzonderheid.
De volmaakbaarheid van een gesprek!
En daarvoor ben ik Frank enorm dankbaar!
Het is een ode aan de kunsten geworden. Aan het leven.
Aan... laat mij nu eens in godsnaam gerust!
MITYA van Frank Vercruyssen en Emmy Wils, een productievan Stan, kan je gaan bekijken in de magazijnen van Stan op de terreinen van de Zomer van Antwerpen op 3, 5, 6 en 7 juni.
Alle muziek tijdens deze aflevering werd uiteraard gecomponeerd door de meester zelve!
Alle info op Stan.be.
de Uil van Minerva - aflevering 16: Heraclitus of 'Ik ga mijn volgende gruwelijke moord voorbereiden'.
'Here's Johnny!
'Pantha Rei / Alles Stroomt'
De bekendste uitspraak van Heraclitus. Maar hoe moeten we deze uitspraak interpreteren? Ik vroeg het me af en kwam tot een genuanceerd antwoord.
Of ik daar werkelijk een gruwelijke moord heb voor moeten plegen, dat is nog maar de vraag!
Heraclitus zei ook dat 'oorlog de vader van alles is'. Daarom koos ik het thema van l'homme armé voor de muzikale omkadering. Ook ensemble Polyfoon met o.a. Katelijne Boon en Halina Bletek spelen een hoofdrol in deze mysterieuze aflevering van 'de Uil van Minerva'.
Veel luisterplezier!
Parmenides was een hermetisch, abstract filosoof.
Het zijn en het niet zijn, is de kern van zijn filosofie.
Het doet je misschien wel denken aan 'to be or not to be' uit Hamlet van Shakespeare.
Dat heeft mij dan weer geïnspireerd voor de muziekkeuze: consortmuziek uit het 16de eeuwe Engeland van o.a. John Downland!
Veel luisterplezier!
Zeno was net zoals zijn voorganger en leermeester een filosoof van de Eleatische school. Zijn levenswerk bestond erin de filosofie van die voorganger Parmenides wiskundig te verklaren.
We kennen allemaal zijn paradoxen.
Deze aflevering gaat over een schildpad, een pijl, een stofzuiger en zoveel meer!
De gekozen muziek is van Händel, noornamelijk uit de opera 'Deidamia', Achilles' vrouw en moeder van Neoptolemus.
Veel luisterplezier!
Praten over Björn Schmelzer en Graindelavoix in clichés, negatief of positief, is al te gemakkelijk en zelfs totaal overbodig. Mijn interesse in 'oude muziek' gaat terug naar mijn vroege tienerjaren. Toen ik begin de nillies (ja, ik ben en blijf een hippe podcaster) in de St.-Pauluskerk in Antwerpen naar Graindelavoix ging luisteren, wist ik niet wat er gebeurde.
Het was een ervaring die tot vandaag mijn visie op kunst in het algemeen en muziek in het bijzonder beïnvloedt.
Björn Schmelzer slaagt erin in al zijn projecten, concerten, initiatieven de raakvlakken op te zoeken tussen verschillende kunstdisciplines enerzijds maar ook tussen muziek, antropologie, theologie en misschien vooral filosofie anderzijds. Met hem praten is telkens opnieuw een zalving voor de ziel en het brein.
Wat mij betreft is hun grootste verdienste dat ze je als luisteraar op z'n minst doen nadenken over de zin en/of de onzin van de 'oude muziek' en de 'historische uitvoeringspraktijk' waarbij gegoocheld wordt met begrippen als authenticiteit, originaliteit enzovoort.
Ik ben bijzonder content dat hij op de uitnodiging om voor mijn podcastmicrofoon plaats te nemen is ingegaan. Het resultaat is een meanderend gesprek over kunst, muziek, filosofie en veel, VEEL meer!
In augustus organiseert hij samen met 'Spirit is a bone' een zomerfestival in Antwerpen. Ook zijn ze opnieuw te gast op Laus Polyphoniae.
Deze evenementen zijn de rode draad van deze aflevering. Al de rest is extra!
Geniet ervan!
www.graindelavoix.be
https://www.graindelavoix.be/news-archive/summer-festival-not-only-are-we-not-infinite-we-are-not-even-finite
https://amuz.be/en/activity/graindelavoix-contre-nature/
https://www.graindelavoix.be/news-archive/spirit-is-a-bone-a-new-podcast-with-bjorn-schmelzer-and-luis-neiva